De Rechtbank Midden-Nederland heeft op 8 april 2020 uitspraak gedaan over de berekening van de legitieme in verband met gedane giften.
Eisers hebben aanspraak gemaakt op hun legitieme portie. Op hun verzoek is beslag gelegd op het huis.
Eisers vorderen nu verschillende beslissingen over de berekening van hun legitieme portie, en verder uitbetaling daarvan.
Als gevolg van de corona-maatregelen is het op dit moment niet mogelijk een zitting te plannen.
Om de zaak niet stil te laten liggen zal de kantonrechter hem schriftelijk bespreken. Partijen mogen daarop reageren.
Daarna zal bekeken worden of de zaak schriftelijk kan worden afgedaan of dat er misschien dan weer een zitting mogelijk is. Dat zal dan wel een kortere zitting kunnen zijn.
Legitieme. Schenking. Berekening van de legitieme. Gebruikelijke giften? Morele verplichting? Levensonderhoud.
De rechter oordeelt als volgt.
Bij de inhoudelijke beoordeling moet vooraf iets gezegd worden over de bijzondere situatie van deze zaak.
De vier betrokkenen zijn de kinderen van één vader, maar zij zijn niet samen opgegroeid.
Verweerster’ s moeder is overleden in 1994; Verweerster heeft sindsdien alleen met haar vader gewoond. Toen hij ging dementeren, heeft zij voor hem gezorgd, en ook nadat hij was opgenomen heeft zij hem mantelzorg verleend alsof zij enig kind was. Waarschijnlijk heeft zij dat met liefde gedaan, maar het zal een zware last geweest zijn. De zorg voor een dementerende ouder is eigenlijk altijd een zware last, die ook niet ophoudt wanneer de ouder wordt opgenomen. Ook dan is er nog veel wat men kan doen om voor de demente ouder te zorgen en zo diens leven prettiger te maken.
Dat vader alles aan verweerster wilde nalaten, alsof zij enig kind was, is vanuit dat oogpunt begrijpelijk.
Maar zij was geen enig kind. Er waren drie andere kinderen.
Dat er met hen niet of nauwelijks contact was, zal te maken hebben met een pijnlijke familiegeschiedenis.
In deze procedure kan die pijn niet worden opgelost.
Het kan hier alleen gaan over de zakelijke kant, de afwikkeling van de nalatenschap.
Daarbij speelt de wil van vader een rol, zoals hij die heeft neergelegd in het testament, maar ook de wet, die bepaalt dat de andere kinderen recht hebben op hun legitieme portie en die ook voorschrijft hoe die berekend moet worden.
Dat is het uitgangspunt bij de hierna volgende beoordeling.
Vader heeft aan verweerster een aantal schenkingen gedaan: € 24.000 in 2011, € 5.030 in 2012 en € 5.141 in 2013, in totaal dus € 34.171.
Eisers vorderen vernietiging van die schenkingen en een verklaring voor recht dat de nalatenschap met dit bedrag toeneemt, althans een verklaring voor recht dat dit bedrag bij de bepaling van de legitimaire massa moet worden meegerekend.
Waarom de schenkingen vernietigd moeten worden, is niet helemaal duidelijk. Het doet er ook niet veel toe, omdat schenkingen in principe meetellen voor de berekening van de legitieme porties.
Zie artikel 4:67 BW:
Bij de berekening van de legitieme porties worden de volgende door de erflater gedane giften in aanmerking genomen:
(…) d. giften, door de erflater aan een afstammeling gedaan, mits deze of een afstammeling van hem legitimaris van de erflater is; (…)
Schenkingen gedaan aan verweerster vallen hier zonder meer onder.
Het is wel mogelijk dat zij vallen onder de uitzondering van artikel 4:69 lid 1 BW:
Voor de toepassing van deze afdeling worden niet als giften beschouwd:
a. giften aan personen ten aanzien van wie de erflater moreel verplicht was bij te dragen in hun onderhoud tijdens zijn leven of na zijn dood, voor zover zij als uitvloeisel van die verplichting zijn aan te merken en in overeenstemming waren met het inkomen en het vermogen van de erflater;
b. gebruikelijke giften voor zover zij niet bovenmatig waren.
Onder a. moet het gaan om een morele verplichting; het is niet voldoende dat het begrijpelijk is dat de erflater wilde bijdragen in het onderhoud van die persoon. Ook moet het gaan om een verplichting om te voorzien in iemands levensonderhoud.
Zolang verweerster met vader samenwoonde en voor hem zorgde, is het niet als gift te beschouwen dat zij mét hem leefde van zijn inkomen.
Of dat ook gold voor deze schenkingen, is mogelijk een ander verhaal.
In elk geval is bij bedragen van deze omvang niet meteen duidelijk dat zij die nodig had voor haar levensonderhoud.
Zij zal dus nog moeten uitleggen waarom hij deze schenkingen deed, en zij zal daarbij moeten ingaan op de verhouding tussen die schenkingen en enerzijds haar onderhoudsbehoefte, anderzijds zijn financiële mogelijkheden.
Onder b. moet het gaan om gebruikelijke giften, die gering van omvang zijn (in verhouding tot de financiële positie van partijen).
Dat drie schenkingen de giften ‘gebruikelijk’ maken, ziet de rechtbank nog niet; in elk geval de eerste schenking kan natuurlijk niet ‘gebruikelijk’ zijn.
Dat de genoemde bedragen gering van omvang zijn, ziet de rechtbank ook nog niet; daarvoor moet vader wel heel vermogend geweest zijn.
Als verweerster hierbij blijft, zal zij dit nog moeten uitleggen.
Verweerster deed uitgaven van de rekening van vader.
Eisers vorderen een verklaring voor recht dat de nalatenschap een vordering op haar heeft van € 91.689,85, die bij de berekening van de legitimaire massa meetelt, en dat zij € 114.689,85 onrechtmatig heeft onttrokken aan de nalatenschap.
Het verschil tussen de twee genoemde bedragen is € 23.000. Dat gaat over de koop van een auto. Als die auto eigendom is geworden van verweerster, is dat een schenking.
Als hij eigendom was van vader, hoort hij bij de nalatenschap.
Dat is de rechtbank nog niet goed duidelijk geworden, maar misschien maakt het voor de beslissing in deze zaak niet veel uit.
Verder zijn er zijn overzichten overgelegd van de bedoelde uitgaven.
Voor een deel daarvan heeft verweerster uitleg gegeven.
Dat het bij de kosten van een bril gaat om de bril van vader, omdat zij geen bril draagt, zal makkelijk te controleren zijn. Bij uitgaven voor baby- artikelen, vertier kinderen en sportschool is minder vanzelfsprekend dat dat uitgaven van vader waren, en een post van € 1.800 voor onderhoud van één horloge lijkt royaal bemeten. Hier mogen eisers meer gespecificeerd opgeven om welke categorieën het volgens hen gaat; daarna mag verweerster over die categorieën uitleg geven.
Daarbij moet concreet op de omstandigheden worden ingegaan, die in de loop van de tijd veranderden.
De situatie in 2013 was tenslotte anders dan in 2017.
In elk geval maakt de rechtbank uit het dossier op dat verweerster op enig moment is gaan samenwonen en kinderen gekregen heeft, voor wie vader niet onderhoudsplichtig was.
Voor de duidelijkheid: de insteek hierbij is niet of verweerster iets onbehoorlijks gedaan heeft door uitgaven te doen van de rekening van vader.
Waar het om gaat is, of die bedragen moeten meetellen voor de berekening van de legitieme portie van de anderen.
Eisers doen ook verder een beroep op artikel 3:194 BW:
Een deelgenoot die opzettelijk tot de gemeenschap behorende goederen verzwijgt, zoek maakt of verborgen houdt, verbeurt zijn aandeel in die goederen aan de andere deelgenoten.
Bij die bepaling gaat het wel om deelgenoten.
Dat zijn eisers niet.
Deelgenoten hebben een gemeenschappelijk eigendomsrecht.
Legitimarissen hebben een geldvordering, die bescherming verdient en krijgt, maar door analogische toepassing van artikel 3:194 BW wordt inbreuk gemaakt op het eigendomsrecht van de erfgenamen op een manier die zonder directe wettelijke grondslag niet aanvaardbaar is (Gerechtshof Amsterdam 9 juli 2013, GHAMS:2013:1968).
Eisers vorderen tenslotte overlegging van een taxatierapport.
Het dossier bevat echter al een taxatierapport.
Zij mogen daarom eerst uitleggen waarom dat niet voldoende is.
Partijen mogen nu ingaan op de hierboven besproken onderwerpen.
Zij mogen zich daarbij ook uitlaten over hoe zij de procedure willen voortzetten. Uiteraard mogen zij de tijd ook gebruiken om met elkaar in overleg te gaan en te proberen een regeling te treffen.
Wilt u de gehele uitspraak bekijken? Klik dan hier.
Heeft u een vraag aan onze advocaat legitieme over de vereffening of verdeling van een erfenis, over de uitleg van een testament of over de nietigheid van een testament, over de taken en bevoegdheden van de executeur, over het kindsdeel of over de legitieme, of over het berekenen van de legitieme, belt u dan gerust onze advocaat legitieme op 020-3980150.
Wilt u meer weten over de berekening van de legitieme, bezoek dan onze website over de legitieme. Klik dan hier.
Wilt u meer weten over de verdeling van een erfenis, bezoek dan onze website over de verdeling van een erfenis. Klik dan hier.
Wilt u meer weten over het erfrecht, bezoek dan onze website. Klik dan hier.
Wilt u meer weten over ons advocatenkantoor? Klik dan hier.