Het Gerechtshof Amsterdam heeft onlangs uitspraak gedaan over een aantal klachten tegen een notaris.
Klaagster is samen met haar twee broers erfgenaam in de nalatenschap van haar in 2020 overleden moeder (hierna: erflaatster).
Klaagster en haar broers hebben een vaststellingsovereenkomst gesloten en afgesproken dat zij het woonhuis van erflaatster aan klaagster toedelen.
Over de uitwerking van de vaststellingsovereenkomst en de opvolgende levering van het woonhuis aan klaagster is onderling onenigheid ontstaan.
Klaagster verwijt de notaris, kort samengevat, dat de notaris a) dienst had moeten weigeren, b) partijdig heeft gehandeld en c) zich had moeten inspannen om tot een algehele verdeling van de nalatenschap te komen.
Erfrecht. Klacht tegen notaris. Reden voor dienstweigering. Wet op het notarisambt. Schending informatieplicht. Schending onpartijdigheid. Niet voortvarend handelen.
De rechter oordeelt als volgt.
Klaagster verwijt de notaris dat zij om uiteenlopende redenen haar dienst had moeten weigeren. Dit had zij al bij aanvang moeten doen omdat klaagster in de periode 2010-2017 de notaris reeds betrokken had in meerdere tuchtrechtelijke en civielrechtelijke procedures in verband met de afwikkeling van de nalatenschap van erflater.
Onder deze omstandigheden mag van een redelijk handelend notaris worden verwacht dat zij in 2021 haar dienst weigert, dan wel de zaak doorschuift naar een collega, aldus klaagster.
Nadat zij kennelijk had besloten om tóch haar medewerking aan het dossier te verlenen had zij ná aanvang van haar werkzaamheden op dit besluit moeten terugkomen in verband met de inhoud van de aan haar verstrekte opdracht.
Zo werd de notaris verzocht om, aldus klaagster, valse verklaringen in de akte op te nemen waarbij de notaris haar onafhankelijke positie verloor.
Ook het verzoek, aldus klaagster, om in de akte niet alle voor de verdeling vereiste partijen op te nemen maakte dat de notaris haar dienst had moeten weigeren.
De notaris stelt dat klaagster miskent dat zij via haar advocaat in augustus 2021 heeft ingestemd met de inschakeling van de notaris om de leveringsakte ter zake van het woonhuis voor te bereiden.
Sinds die tijd heeft haar advocaat ook diverse verzoeken gedaan tot aanpassing van het door de notaris opgemaakte concept.
Als klaagster bezwaar zou hebben gehad tegen de betrokkenheid van de notaris dan had zij dit eerder kenbaar moeten maken.
Het is aan partijen om tot overeenstemming te komen over de inhoud van de akte.
De notaris is niet verplicht tot het weigeren van haar ministerie indien verzoeken tot aanpassing van de akte over en weer worden geweigerd.
De ministerieplicht, dienstweigering en doorverwijzing
De notaris heeft een bijzondere positie in de Nederlandse rechtsorde.
Hij is met uitsluiting van anderen bevoegd authentieke akten te verlijden in de gevallen waarin de wet dit aan hem opdraagt of een partij zulks van hem verlangt.
Artikel 21 lid 1 Wna verplicht de notaris de werkzaamheden te verrichten die hem bij of krachtens de wet zijn opgedragen of die door een partij worden verlangd, behoudens het bepaalde in het tweede, derde, en vierde lid.
De ratio van deze verplichting, die in de praktijk wel wordt aangeduid als ministerieplicht, is dat de dienstverlening door de notaris altijd voor iedereen toegankelijk is.
De ministerieplicht is niet absoluut.
Lid 2 van artikel 21 Wna bepaalt dat de notaris verplicht is zijn dienst te weigeren wanneer ‘naar zijn redelijke overtuiging of vermoeden de werkzaamheid die van hem verlangd wordt, leidt tot strijd met het recht of de openbare orde, wanneer zijn medewerking wordt verlangd bij handelingen die kennelijk een ongeoorloofd doel of gevolg hebben of wanneer hij andere gegronde redenen voor weigering heeft’.
Naast de ministerieplicht en de plicht tot dienstweigering geven de leden 3 en 4 van artikel 21 Wna een notaris de mogelijkheid een verzoek bepaalde werkzaamheden te verrichten in verband met de werkverdeling door te verwijzen naar een andere notaris.
Het hof ziet in de leden 2-4 van artikel 21 Wna geen aanleiding te oordelen dat een eerdere (tuchtrechtelijke of civielrechtelijke) aansprakelijkheidsstelling een grond voor dienstweigering of doorverwijzing zou moeten zijn.
Daarbij komt dat klaagster in augustus 2021 via haar advocaat heeft ingestemd met de inschakeling van de notaris.
Uit het dossier blijkt niet van enig bezwaar van de kant van (de advocaat van) klaagster naar aanleiding van het genoemde e-mailbericht van A.
Voor zover klaagster beoogt te stellen dat de notaris haar medewerking niet had mogen verlenen aan een onjuiste akte stelt het hof dat niet is komen vast te staan dat de door klaagster gegeven kwalificatie (“valse verklaringen”) juist is.
Ook overigens is op voorhand niet gebleken dat de rechtshandelingen die in de voorgenomen (concept)akte zijn opgenomen nietig of vernietigbaar zouden zijn.
De klachtonderdelen zijn daarom ongegrond.
de notaris verleent haar medewerking aan het passeren van een akte die nietig of vernietigbaar is.
Volgens klaagster was de notaris voornemens om een akte te passeren waarbij niet alle vereiste partijen aan de (partiële) verdeling zouden meewerken.
Een dergelijke verdeling, opgenomen in een notariële akte, is ingevolge artikel 3:195 lid 1 Burgerlijk Wetboek vernietigbaar.
De notaris ziet niet in waarom klaagster haar een verwijt maakt over de inhoud van de conceptakte(s).
Evenmin kan zij klaagster volgen in haar stelling dat de conceptakte(s) tot “een onrechtmatige daad kan/kunnen voeren, nietig of vernietigbaar is/zijn”.
Voor zover klaagster doelt op de wens van A om niet (ook) als afwikkelingsbewindvoerder de akte te tekenen dan staat de notaris daarbuiten.
Pas als alle bij de akte betrokken partijen instemmen met de inhoud van die akte kan de notaris de akte passeren.
De notaris is bovendien van oordeel dat klaagster geen belang heeft bij deze klacht omdat het gaat over een akte die nog moet worden gepasseerd en waarover partijen nog in discussie zijn.
Het hof stelt voorop dat klaagster voldoende redelijk belang heeft bij haar klacht nu het (een) (concept)akte(s) betreft waarbij zij als partij betrokken was.
In zoverre gaat het hof voorbij aan het ontvankelijkheidsverweer van de notaris.
Omdat niet is komen vast te staan dat de notaris (een) conceptakte(s) heeft opgesteld waarvan vooraf duidelijk was dat deze akte(s) zou/zouden kunnen leiden tot een onrechtmatige daad dan wel dat de conceptakte(s) als nietig of vernietigbaar zou(den) moeten worden aangemerkt is het hof van oordeel dat ook deze klacht ongegrond is.
de notaris handelt partijdig en daarmee in strijd met artikel 17 Wna.
Klaagster brengt naar voren dat de notaris partijdig heeft gehandeld doordat zij voornemens was om een akte te passeren waarbij ten gunste van één partij een executoriale titel zou worden verschaft terwijl dit niet in het belang van klaagster was.
Dat de notaris niet tot passeren van deze akte heeft kunnen overgaan omdat zij daartoe van klaagster geen volmacht kreeg maakt dit niet anders.
Ook het feit dat de notaris op voorhand voor (de kosten van) beroepsfouten door één partij is gevrijwaard maakt, aldus klaagster, dat de notaris in strijd heeft gehandeld met de in artikel 17 Wna neergelegde verplichting dat zij haar ambt op onafhankelijke wijze dient uit te oefenen.
De notaris herkent zich niet in de stelling van klaagster dat zij zich op voorhand heeft laten vrijwaren door één partij voor (de kosten van) beroepsfouten.
Indien klaagster doelt op de volmacht die A op 23 oktober 2022 geheel op eigen initiatief heeft opgesteld en toegezonden dan treft haar op dit punt geen verwijt.
Zij heeft geen bemoeienis gehad met de inhoud hiervan en zij heeft deze volmacht bovendien niet gebruikt.
Ook deze klachtonderdelen zijn naar het oordeel van het hof ongegrond.
Partijen hebben bij monde van hun advocaat ingestemd om tot een partiële verdeling te komen.
Het getuigt niet van partijdigheid dat de notaris op het door hen ingeslagen pad is voortgegaan.
Daarbij komt dat a) de volmacht niet door de notaris maar door A is opgesteld en b) de notaris géén gebruik heeft gemaakt van deze volmacht.
de notaris schendt haar zwaarwegende zorgplicht waaronder haar informatieplicht en behandelt het dossier niet voortvarend, noch zorgvuldig.
Klaagster stelt dat uit de ver uiteenlopende data van de door de notaris aangeleverde concepten blijkt dat van enige voortvarendheid geen sprake kan zijn.
Daarnaast blijkt uit de door klaagster aangeleverde stukken, aldus klaagster, dat de notaris op veel vragen van (de advocaat van) klaagster geen antwoord heeft (willen) (ge)geven.
De notaris brengt naar voren dat op haar slechts een inspanningsverplichting rust ter zake van de voorbereiding van de akte.
Aan deze verplichting heeft zij voldaan doordat zij zes concepten heeft opgesteld.
Omdat partijen niet tot overeenstemming konden komen heeft zij de akte niet kunnen passeren.
De notaris kan dit niet worden verweten
Uit het procesdossier blijkt dat partijen, onder meer, in discussie zijn geraakt over de vaststellingsovereenkomst en de boedelbeschrijving.
Ook is discussie ontstaan over de wenselijkheid om de nalatenschap slechts partieel te verdelen.
Een en ander heeft geleid tot een veelheid aan verzoeken van de kant van (de advocaat van) klaagster en A (vgl. ook het door notaris in eerste aanleg overgelegde overzicht waarin de voornoemde verzoeken over en weer in chronologische volgorde zijn uiteengezet) om de door de notaris voorgelegde concepten te laten aanpassen.
Dat hierdoor de afwikkeling aanzienlijk is vertraagd kan de notaris niet worden aangerekend.
Wilt u de gehele uitspraak bekijken? Klik dan hier.
Heeft u een vraag aan onze advocaat verdeling erfenis over de vereffening of verdeling van een erfenis, over de uitleg van een testament of over de nietigheid van een testament, over de taken en bevoegdheden van de executeur, over het kindsdeel of over de legitieme, of over het berekenen van de legitieme, belt u dan gerust onze advocaat verdeling erfenis op 020-3980150.
Wilt u meer weten over de verdeling van een erfenis, bezoek dan onze website over de verdeling van een erfenis. Klik dan hier.
Wilt u meer weten over het erfrecht, bezoek dan onze website. Klik dan hier.
Wilt u meer weten over ons advocatenkantoor? Klik dan hier.