De Rechtbank Noord-Holland heeft onlangs uitspraak gedaan over de vraag of sprake was van aanwas bij het vervallen van een erfdeel.
Aan zijn vorderingen legt eiser het volgende ten grondslag.
Eiser en gedaagdenzijn op grond van het testament de enige erfgenamen van erflater.
Omdat vader en moeder zijn gescheiden, is de making in het testament ten behoeve van moeder op grond van de wet komen te vervallen.
Aan haar tegenvordering legt gedaagde het volgende ten grondslag.
Het hele testament is op grond van artikel 4:52 BW komen te vervallen.
Gedaagde en de kinderen zijn daarom de erfgenamen van erflater.
De wettelijke verdeling is van toepassing.
Als dit niet opgaat, dan dient het testament volgens gedaagde zo te worden uitgelegd dat zij en de kinderen de erfgenamen zijn.
Mocht de rechtbank het ook daar niet mee eens zijn, dan heeft volgens gedaagde te gelden dat de kinderen op grond van het testament de erfgenamen zijn.
In dat geval wast het vervallen erfdeel van moeder echter niet aan.
Over dat deel is niet beschikt en daarop is de wettelijke verdeling van toepassing.
Erfrecht. Vervallen erfdeel. Is er sprake van aanwas? Aanwas naar evenredigheid? Uitleg van een testament. Making in testament. Ouderlijke boedelverdeling. Overgangsrecht. Toetsing.
De rechter oordeelt als volgt.
Op grond van het testament zijn alleen eiser en gedaagden de erfgenamen van erflater, voor het deel van hun legitieme.
De vraag is wie gerechtigd is tot het resterende deel (het vervallen erfdeel van moeder) waarover niet is beschikt.
Eiser stelt dat het vervallen erfdeel van moeder op grond van artikel 4:48 BW naar evenredigheid aanwast bij de erfdelen van de overige in het testament aangewezen erfgenamen (de kinderen).
Volgens eiser dient het testament van erflater namelijk zo te worden uitgelegd dat erflater niet de bedoeling heeft gehad om aanwas bij de erfdelen van de kinderen te voorkomen.
Gedaagde meent dat geen aanwas plaatsvindt en dat daarom op het vrijgevallen deel de wettelijke verdeling van toepassing is.
Gedaagde wijst in dit verband op het oude erfrecht (artikel 4:1049 BW (oud)) dat gold toen het testament werd opgemaakt.
Aanwas vond onder het oude erfrecht alleen plaats als in de erfstelling was opgenomen “tezamen en voor gelijke delen”.
In het testament is zo een erfstelling echter niet opgenomen, wat volgens gedaagde betekent dat erflater niet voor aanwas heeft gekozen en aanwas dus ook niet dient plaats te vinden.
Erfrecht. Vervallen erfdeel. Is er sprake van aanwas? Aanwas naar evenredigheid? Uitleg van een testament. Making in testament. Ouderlijke boedelverdeling. Overgangsrecht. Toetsing.
De rechter oordeelt als volgt.
De rechtbank oordeelt dat sprake is van aanwas.
Dit oordeel licht de rechtbank als volgt toe.
Aanwas is geregeld in artikel 4:48 BW.
Dat artikel is op 1 januari 2003 in werking getreden en heeft onmiddellijke werking.
Artikel 4:48 BW geldt dus in deze zaak.
In artikel 4:48 BW staat dat in alle gevallen dat een beschikking ten behoeve van een persoon geen gevolg heeft aanwas plaatsvindt van het vrijvallende gedeelte naar evenredigheid bij de delen van de anderen, tenzij anders uit het testament blijkt.
Uitgangspunt is dus dat het vervallen erfdeel van moeder aanwast bij de erfdelen van de kinderen, tenzij uit het testament van erflater blijkt dat geen sprake is van aanwas.
Om te bepalen of uit het testament blijkt dat geen aanwas dient plaats te vinden, moet het testament worden uitgelegd.
Bij de uitleg van het testament moet worden gelet op de verhoudingen die het testament kennelijk wenst te regelen en op de omstandigheden waaronder het testament is opgemaakt.
Tot die omstandigheden behoort ook het recht dat gold toen het testament werd opgemaakt.
Volgens het toen geldende recht (artikel 4:1049 (oud) BW) vond aanwas alleen plaats als in het testament sprake was van, kort gezegd, een gezamenlijke making.
Volgens de erfstelling in het testament erven de kinderen ieder voor een gelijk deel gelijk aan ieders legitieme en erft moeder het resterende gedeelte.
Dat is geen gezamenlijke making, zodat onder het oude erfrecht geen sprake zou zijn geweest van aanwas.
De rechtbank is desondanks van oordeel, net als eiser, dat uit het testament niet blijkt dat erflater geen aanwas wilde.
In dit testament zijn namelijk de kinderen en de moeder van de kinderen (de toenmalige echtgenote van erflater) tot erfgenamen benoemd.
Daarbij is de ouderlijke boedelverdeling van toepassing verklaard.
Als erflater voor de echtscheiding was overleden, dan waren alle bezittingen en schulden naar moeder gegaan en hadden de kinderen een niet opeisbare vordering op moeder gekregen.
In dat geval had moeder de erfbelasting over de niet opeisbare vordering van de kinderen moeten voorschieten.
Door de erfdelen van de kinderen te beperken tot hun legitieme, zou de te betalen belasting zo laag mogelijk zijn gehouden.
Eiser heeft er daarnaast op gewezen dat het erfdeel van moeder hoe dan ook ten goede van de kinderen was gekomen.
Als hun moeder na de ouderlijke boedelverdeling was overleden, dan hadden de kinderen namelijk als haar erfgenamen indirect ook het erfdeel van moeder geërfd.
De rechtbank is het daarom met eiser eens dat het meer voor de hand ligt dat de erfstelling op de betreffende manier in het testament is opgenomen vanwege fiscale redenen en niet met de bedoeling te voorkomen dat als het erfdeel van moeder zou vrijvallen dat dit erfdeel niet bij de kinderen zou aanwassen.
Omdat het vervallen erfdeel van moeder dus bij de erfdelen van de kinderen aanwast, zijn eiser en gedaagden per saldo gerechtigd tot ieder ⅓ deel van de nalatenschap van erflater.
Niet in geschil is dat de nalatenschap de helft van de ontbonden huwelijksgemeenschap omvat.
Wilt u de gehele uitspraak bekijken? Klik dan hier.
Heeft u een vraag aan onze advocaat verdeling erfenis over de vereffening of verdeling van een erfenis, over de uitleg van een testament of over de nietigheid van een testament, over de taken en bevoegdheden van de executeur, over het kindsdeel of over de legitieme, of over het berekenen van de legitieme, belt u dan gerust onze advocaat verdeling erfenis op 020-3980150.
Wilt u meer weten over de verdeling van een erfenis, bezoek dan onze website over de verdeling van een erfenis. Klik dan hier.
Wilt u meer weten over het erfrecht, bezoek dan onze website. Klik dan hier.
Wilt u meer weten over ons advocatenkantoor? Klik dan hier.