Het Gerechtshof Amsterdam heeft onlangs uitspraak gedaan over de zorgplicht van een notaris tegenover derden.
De notaris heeft diverse notariële aktes gepasseerd met betrekking tot een woonhuis.
Klager is benoemd tot vereffenaar van de nalatenschap waartoe dat woonhuis behoort.
Klager verwijt de notaris dat hij ten aanzien van zijn werkzaamheden met betrekking tot de door hem gepasseerde aktes niet dan wel onvoldoende heeft voldaan aan zijn onderzoeksplicht en bovendien niet dan wel onvoldoende heeft voldaan aan zijn zorgplicht ten opzichte van derden.
Klager verwijt de notaris – kort samengevat – dat hij ten aanzien van zijn werkzaamheden met betrekking tot de door hem gepasseerde aktes van 7 mei 2019:
1) niet dan wel onvoldoende heeft voldaan aan zijn onderzoeksplicht;
2) niet dan wel onvoldoende heeft voldaan aan zijn zorgplicht ten opzichte van derden.
Erfrecht. Klacht tegen een notaris. Ministerieplicht. Levering van een woonhuis. Onderzoeksplicht. Zorgplicht tegenover derden. Novitaris-criteria. Toetsing.
De rechter oordeelt als volgt.
Klager stelt dat de notaris zich met het passeren van voornoemde aktes op 7 mei 2019 onvoldoende heeft aangetrokken van de belangen van derden.
Die derden zijn de schuldeisers van de nalatenschap te weten de (met zaad van erflater verwekte) donorkinderen die bij de notaris bekend waren althans bekend hadden moeten zijn uit hoofde van zijn normale onderzoek of de tot zijn beschikking staande bronnen.
Immers, op 12 april 2019 – bijna een maand voordat de aktes zijn gepasseerd – maakte het landelijke nieuws melding van het feit dat in rechte de beschuldigingen van de donorkinderen tegen erflater zijn komen vast te staan en dat een procedure is aangekondigd om de schadevergoeding voor de 49 donorkinderen te regelen.
Dit kan door de notaris niet louter als ‘speculatie’ worden afgedaan.
Door de transactie tussen de weduwe en de boekhouder worden de schuldeisers van de nalatenschap benadeeld omdat verreweg het grootste verhaalsobject in die nalatenschap voor een (veel) te laag bedrag door de weduwe werd verkocht aan de boekhouder, en waarbij dat bedrag slechts werd aangewend tot aflossing van de hypotheekschuld en er voor de overige schuldeisers van de nalatenschap niets anders resteerde dan een vordering op de weduwe, die geen verhaal meer biedt.
Naast het benadelende karakter gelegen in de termijn van aflossing van de geldlening voor het restant van de koopsom, verkreeg de weduwe over deze uitgestelde betaling immers slechts twee procent rente en een tweede hypotheek op het woonhuis.
De weduwe mocht in een gedeelte van het woonhuis blijven wonen.
De daarvoor aangegane huurverplichting komt nagenoeg overeen met de rentebetalingsverplichting van de boekhouder aan de weduwe.
Deze door de weduwe en de boekhouder gesloten transactie ‘met gesloten beurzen’ lijkt er op gericht te zijn om de schuldeisers van de nalatenschap en van de weduwe te benadelen.
Door onvoldoende kritisch te zijn en zijn onderzoeksplicht niet serieus te nemen heeft de notaris gefaciliteerd dat de weduwe het woonhuis op die manier aan verhaal voor de gezamenlijke schuldeisers heeft kunnen onttrekken en diverse andere rechtshandelingen heeft verricht waardoor de schuldeisers zijn benadeeld.
Daardoor heeft de notaris zijn zorgplicht tegenover die derden geschonden, aldus klager.
De notaris voert aan dat hij bij zijn werkzaamheden ten aanzien van de aktes van
7 mei 2019 rekening heeft gehouden met de belangen van schuldeisers voor zover deze hem bekend waren dan wel konden zijn.
Er waren twee bekende schuldeisers met een opeisbare vordering, waaronder de bank.
Voor zover de notaris had begrepen, waren er flinke betalingsachterstanden bij de bank waardoor een vrijwillige in plaats van executoriale verkoop van het woonhuis wenselijk was.
De notaris moest dus meewegen of een levering tegen de getaxeerde waarde schade voor de weduwe zou beperken.
Wat betreft de door klager gestelde claims van de donorkinderen van erflater, stelt de notaris dat de criteria uit het Novitaris-arrest niet van toepassing zijn.
Het ging op dat moment louter nog om speculaties in de pers.
Daar kan en mag een notaris zich in het kader van zijn ministerieplicht niet door laten leiden.
De donorkinderen waren als mogelijke schuldeisers op dat moment voor hem en voor de weduwe nog volledig anonieme derden.
Klager stelt dat erflater bij leven al aansprakelijk is gesteld door een groep van donorkinderen wegens onrechtmatige daad en wanprestatie.
De notaris was hiermee niet bekend en kon hiermee – naar objectieve maatstaven – ook niet bekend zijn.
Klager heeft geen enkel bewijsstuk overgelegd waaruit blijkt dat er procedures zijn gevoerd of gepoogd is beslag te laten leggen door de donorkinderen, terwijl deze geacht moeten worden bekend te zijn geweest met het overlijden van erflater.
De donorkinderen hebben ook geen conservatoir beslag op het woonhuis gelegd waaruit hun claim op (de nalatenschap van) erflater aan de notaris had kunnen blijken.
De door klager bepleite oprekking van de Novitaris-criteria – in die zin dat een notaris ook rekening zou moeten houden met mogelijke belangen van volkomen onbekende derden – zal tot een onwerkbare situatie voor de notariële praktijk en tot rechtsonzekerheid leiden.
Het gaat er om of voor de notaris op 7 mei 2019, de datum waarop de door hem gepasseerde aktes zijn verleden, aanleiding was om zijn ministerie op te schorten of te weigeren.
De notaris kon op basis van de aan hem ter beschikking staande objectieve gegevens, globaal tot het oordeel komen dat er geen beletselen waren om zijn ministerie niet te verlenen.
De kamer heeft geoordeeld dat de notaris voldoende rekening heeft gehouden met de belangen van de bekende schuldeisers.
Door klager is niet betwist dat er een executoriale verkoop van het woonhuis dreigde en dat de twee bekende schuldeisers gebaat waren bij een onderhandse verkoop.
De notaris heeft zijn zorgplicht tegenover deze derden dus niet geschonden.
Verder is de kamer het met de notaris eens dat het Novitaris-arrest niet van toepassing is op de donorkinderen als mogelijke schuldeisers van de nalatenschap.
Klager heeft geen enkele concrete onderbouwing gegeven van de gestelde claims.
Ook was er ten tijde van het passeren van de aktes door de notaris door de donorkinderen geen conservatoir beslag op het woonhuis gelegd waaruit hun claim bleek.
Er was dus op geen enkele manier sprake van een concrete claim door een concrete derde die voor de notaris kenbaar had moeten zijn.
De notaris was dan ook niet gehouden te overleggen met partijen over en zo nodig nader onderzoek te doen naar de rechten van deze donorkinderen als mogelijke schuldeisers van de nalatenschap om te kunnen beoordelen of deze rechten mogelijk een beletsel vormden voor de beoogde rechtshandelingen.
In zoverre is de klacht naar het oordeel van de kamer ongegrond.
Het hof verenigt zich met dit oordeel van de kamer en de gronden waarop dat berust. In hoger beroep zijn geen feiten of omstandigheden naar voren gekomen die een ander oordeel rechtvaardigen.
Ten tijde van het passeren van de aktes had de notaris geen aanleiding om te vermoeden dat daarbij materiële belangen van kenbare derden betrokken waren.
Dat de notaris bekend was met krantenberichten uit die periode over beschuldigingen van de donorkinderen tegen erflater, is onvoldoende om dat aan te nemen.
Er zijn geen feiten of omstandigheden gebleken op grond waarvan het voor de notaris evident had moeten zijn dat er binnen korte tijd na het verschijnen van de krantenberichten claims van de donorkinderen zouden zijn te verwachten.
Het hof acht dit klachtonderdeel dan ook, evenals de kamer, ongegrond.
Wilt u de gehele uitspraak bekijken? Klik dan hier.
Heeft u een vraag aan onze advocaat verdeling erfenis over de vereffening of verdeling van een erfenis, over de uitleg van een testament of over de nietigheid van een testament, over de taken en bevoegdheden van de executeur, over het kindsdeel of over de legitieme, of over het berekenen van de legitieme, belt u dan gerust onze advocaat verdeling erfenis op 020-3980150.
Wilt u meer weten over de verdeling van een erfenis, bezoek dan onze website over de verdeling van een erfenis. Klik dan hier.
Wilt u meer weten over het erfrecht, bezoek dan onze website. Klik dan hier.
Wilt u meer weten over ons advocatenkantoor? Klik dan hier.